Tapu Sicilinde Arabuluculuk Uygulamaları 06 Temmuz 2025

Bu kapsamda, taşınmazın devrine ve taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar ihtiyari arabuluculuk kapsamına (m.17/B), taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar ise dava şartı- zorunlu- arabuluculuk (m.18/B) kapsamına alınmıştır. Kanun koyucu bu düzenleme ile aynı zamanda, arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflarından birinin, tapu müdürlüğünden tescil talebinde bulunabilmesine de imkân tanımaktadır.

İlgili düzenlemelere istinaden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı tarafından 29.11.2024 tarih ve 2024/5 sayılı genelge yayımlanarak tapu sicilinde arabuluculuk uygulamalarının usul ve esasları belirlenmiştir. Genelge uyarınca;

A. 17/ B Maddesi Şerhi

Kanun' un 17/B maddesi taşınmazın devri ile taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıkların arabuluculuğa elverişli olduğunu hükme bağlamakta ve arabuluculuk sürecinde taşınmaz üzerindeki tasarruf yetkisinin kısıtlandığına dair tapu siciline şerh verilebileceğini düzenlemektedir. Düzenleme kapsamında;

1. Arabulucu, arabuluculuk süreciyle sınırlı olmak ve konulduğu tarihten itibaren üç ayı geçmemek üzere tasarruf yetkisinin kısıtlandığına dair şerh verilmesini tapu müdürlüğünden talep edebilir.

2. Tapu müdürlüğüne yöneltilen bu talep, arabuluculuk sürecine katılan tarafların şerhe ilişkin hususta yazılı olarak karar almaları ve arabulucunun bu kararı tutanak altına almasına bağlıdır. Tarafların şerh verilmesi hususunda yazılı olarak anlaştığında dair belge ile bu anlaşmanın arabulucu tarafından tutanak altına alındığına dair belgenin sisteme yüklenmesi suretiyle arabulucu tarafından "Web Tapu" üzerinden talepte bulunulması gerekir.

3. Tapu Müdürlüğü, şerh talebinin Kanun'un 17/B maddesi kapsamında taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına yönelik olup olmadığına bakmakla yükümlüdür. 17/B kapsamında yer almayan şerh talepleri kabul edilmez.

4. Şerh talebinin uygun görülmesi halinde arabuluculuğa konu taşınmazın şerhler sütununa, devir veya sınırlı ayni hak kurulmasına yönelik arabuluculuk sürecine başlandığına dair şerh verilir. Bu şerhin Tapu Sicili Tüzüğü m.48/1-ç uyarınca tasarruf hakkını kısıtlayıcı şerh olduğu kabul edilir.

5. Söz konusu şerhin etkisi, arabuluculuk süreci ile sınırlı olup, tapu siciline şerh verildiği tarihten itibaren en fazla üç aydır. Şerh, üç aylık sürenin sonunda kendiliğinden kalkar.

6. Üç aylık sürenin içerisinde tarafların; arabuluculuk süreci sonunda anlaşamadıklarına veya şerhin kaldırılması konusunda anlaştıklarına dair yazılı belgenin ibraz edilmesi ile şerhin kaldırılmasına ilişkin arabulucu tarafından talepte bulunulabilir.

7. 18/B maddesi kapsamında yer alan, taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin arabuluculuğa konu uyuşmazlıklarda 17/B şerhi talepleri karşılanmaz.

B. Arabuluculuk Anlaşma Belgelerinin Tapu Sicilinde Uygulanması

Kanun' un 17/B maddesi ile taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar ihtiyari arabuluculuk kapsamına, 18/B maddesi ile de taşınmazın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar dava şartı - zorunlu - arabuluculuk kapsamına alınmıştır.

Nihayetten, arabuluculuk anlaşma belgesinin tapu sicilinde icra edilebilmesi için; taşınmazın devrine, taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına, taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin olması gerekmektedir.

Kanun'un ilgili maddeleri uyarınca, arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflarından birinin belgeye istinaden tapu müdürlüğünden tescil talebinde bulunabilmesi için; anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine ilişkin şerh alınması gerekmektedir. Bu icra edilebilirlik şerhi taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınabilecektir.

Bu kapsamda;

1. Taraflardan her biri, arabuluculuk anlaşma belgesi ve Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından verilecek icra edilebilirlik şerhi kararı ile tescil talebinde bulunabilir.

2. Tapu müdürlüğü, mevzuatta yer alan gerekli inceleme ve değerlendirmeleri yaparken icra edilebilirlik şerhi kararının kesinleşmiş olmasını arar. İlgili incelemelerin yapılmasının ardından tescil istem belgesi düzenlenerek tescil talebi yerine getirilir.

3. Arabuluculuk anlaşma belgesinin tescilinin yapılması ile birlikte eğer varsa 17/B maddesi şerhi terkin edilir.

Arabuluculuk anlaşma belgesi ile tapu sicilinde yer alan bir ayni/ şahsi hakkın terkini veya değiştirilmesi mümkün değildir. Taşınmazlara ilişkin arabuluculuk kapsamında, taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına, taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar sınırlı sayıda belirlenmiştir.

Sonuç olarak 2024/5 sayılı Genelge ile, taşınmazın devri veya sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin ihtiyari arabuluculuk sürecinde 17/B şerhinin tapuya işlenmesi ve sürecin tapu müdürlüklerince yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bunun yanında, yalnızca belirli uyuşmazlık türleri için geçerli olmak üzere, arabuluculuk anlaşma belgesine sulh hukuk mahkemesinden alınacak icra edilebilirlik şerhi ile tapuda tescil işlemi yapılabileceği uygulamasına da yer verilmiştir.

"Tapu Sicilinde Arabuluculuk Uygulamaları" konulu, 2024/5 sayılı Genelge Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'ne ait internet sitesinde yayımlanmış olup https://www.tkgm.gov.tr/ tapu - sicilinde - arabuluculuk - uygulamalari linki üzerinden Genelge'nin tamamına ulaşılabilirsiniz.