Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemine Otomatik Katılımda Yeni Dönem 06 Ocak 2019

Bilindiği üzere 25 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete ‘de yayımlanan 6740 sayılı "Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile Bireysel Emeklilik Sistemine otomatik katılım yeniden düzenlendi. Yeni düzenleme ile bireysel emeklilik sistemi, 5510 Sayılı Yasa mad.4/1-a (SGK) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalılardan 45 yaşını doldurmamış olanlar için zorunluluk olarak kabul edildi. Yapılan düzenlemeler dahilinde;
·     1 Ocak 2017 itibariyle: 1000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler,
·     1 Nisan 2017 itibariyle: 249-1000 çalışanı olan işletmeler ve merkezi bütçeli kamu kurumları,
·     1 Temmuz 2017 itibariyle: 100-249 çalışanı olan şirketler,
·     1 Ocak 2018 itibariyle: 50-100 arası çalışanı olan işletmeler ve tüm yerel yönetimler,
·     1 Temmuz 2018 itibariyle: 10-50 çalışanı olan işletmeler,

Bireysel Emeklilik Sistemine otomatik katılım zorunluluğu kapsamına girdi. Şimdi sıra işyerinde çalışan sayısı 5(dahil) ila 9(dahil) arasında olan işverene bağlı olarak çalışanlarda.
**** İşyerinde çalışan sayısı 5 ve üzerinde olup 10’dan az olan işletmelerde işverene bağlı olarak çalışanlar için bireysel emeklilik sistemine otomatik katılım zorunluluğu 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Dolayısıyla bu işverenlerin gerekli hazırlıkları tamamlamaları, önce Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen sigorta şirketleri ile görüşerek emeklilik sözleşmesi yapmaları, ardından 45 yaş altında olup yasaya göre zorunlu otomatik katılım kapsamında olan çalışanlara emeklilik planlarını sunmaları gerekmektedir.

1) Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemine “Girmek İstememek” Mümkün Müdür?
Kapsam dahilinde olan işyerlerinde çalışanlar için işveren, “bireysel emeklilik sözleşmesi” yapmak ve sistemi başlatmak zorundadır. Yani, başlangıç için 45 yaşın altındaki çalışanlar için sisteme giriş yapılmaması söz konusu olmayacak. Ancak çalışan isterse iki ay içerisinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilir. Yani, kapsam dahilinde olanlar için sisteme otomatik katılım zorunlu fakat devam edip etmemek isteğe bağlıdır.

2) Cayma Hakkı Ne Zaman ve Nasıl Kullanılabilir?
Belirlenen emeklilik planına göre, işveren tarafından çalışanın ücretinden kesilerek emeklilik şirketine aktarılan ilk katkı payının, emeklilik şirketi tarafından çalışan adına açılacak “Otomatik Katılım Hesabına” aktarılması ile sistem bu çalışan için uygulamaya alınmış olacaktır. Bu tarihi takip eden ilk iş günü, emeklilik şirketi ilgili çalışana, Otomatik Katılım Hesabı hakkında (posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla) bildirim yapacaktır. Çalışan, BES Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 22/e maddesi gereğince bu bildirimi müteakip iki ay içinde cayma hakkını kullanabilecektir.

3) Cayma Hakkını Kullanan Çalışanlar Zorunlu Emeklilik Planına Tekrar Dahil Edilecek Mi?
27/12/2018 tarihinde 30638 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Esasları Belirleyen Yönetmelik” ile yapılan değişikliğe göre; Daha önce Zorunlu Bireysel Emeklilik Sisteminin kapsamına girip de cayma hakkını kullanan ya da bir şekilde bu sistemden ayrılan çalışanlar,

·     Bakanlığın belirleyeceği esaslar dahilinde,
·     3(üç) yıl içinde

bir defaya mahsus olmak üzere zorunlu emeklilik planına otomatik olarak tekrar dahil edilecekler (Bakanlık bu süreyi 1 yıla kadar azaltmaya ve 5 yıla kadar artırmaya yetkilidir).

4) İşçinin Ücretinden Ne Tutarda Kesinti Yapılacak?
Öncelikle belirtelim ki, Zorunlu BES sistemi ile işverene herhangi bir ek mali yükümlülük öngörülmemektedir. İlgili katkı payı kapsam dahilinde olan çalışanın prime esas kazancından kesilecektir. 6740 sayılı Yasada, bu kapsamda işveren tarafından yapılacak olan kesinti oranı, çalışanın prime esas kazancının (5510 sayılı Yasanın 80 inci maddesine göre belirlenecek) % 3`ü olarak belirlenmiştir (Bu oranı iki katma kadar artırmaya, yüzde bire kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.). Bu tutarın altında katkı payı ödemesi yapılamayacaktır ancak çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden ayrıca ve yazılı olarak talep edebilir. Bu durumda sistemden alacağı aylık ya da toptan ödeme daha yüksek olacaktır.

5) İşveren İşçinin Ücretinden Yapacağı Bu Kesintiyi Nereye Aktaracak?
İşveren, yukarıda belirttiğimiz oranda yapacağı kesintiyi, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden işgünü, çalışanın zorunlu otomatik katılım hesabına aktarılmak üzere emeklilik şirketine aktaracaktır.

İşveren, katkı payını zamanında şirkete aktarmaz, eksik veya geç aktarırsa çalışanın varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu olacaktır. Bu kapsamda işveren kapsam dahilinde olan çalışanları adına, en az bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapmakla yükümlü tutulmuştur. Yönetmelikle işverenin emeklilik şirketi ile yapacağı emeklilik sözleşmesinin asgari içeriği de belirlenmiştir. Buna göre, emeklilik sözleşmesinde tarafların hak ve yükümlülükleri, ücret ödeme günü ve mutabakat süreci yer almalıdır. İlgililere yapılacak iade ve ödeme esasları, çalışana ait güncel verilerin tutulması ve ilgililere yapılacak bildirimlerin usulü de emeklilik sözleşmesinde belirlenecektir.

6) Çalışanın İşyerinin Değişmesi Halinde Ne Olacak?
BES Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 22/h maddesinde de yer aldığı üzere; daha önce bireysel emeklilik sistemine dahil edilen ve iş yerinin değiştiği tarih itibarıyla sistemde bulunan bir çalışanın bireysel emeklilik hesabındaki birikimiyle varsa ödenen devlet katkısı, yeni iş yerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunması halinde, yeni iş yerindeki plana aktarılacaktır. Çalışanın sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi ile devlet katkısının hak edilmesine esas süresi yeni iş yerindeki planda aynen korunacaktır.

7) İşten Ayrılma Durumunda Ne Olacak?
Çalışma ilişkisi sona eren çalışan, Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde en az ilgili takvim yılının ilk 6 ayında uygulanacak asgari brüt ücretin yüzde 3'ü oranında katkı payı ödemeye devam edebilecektir. Çalışan katkı payı ödemeye devam etmeyi talep etmezse ilgili emeklilik sözleşmesinden ayrılma işlemi gerçekleştirilecektir. Bunun yanında; işverenler de tercih etmesi durumunda çalışan ad ve hesabına katkı payı ödemesinde bulunabilecek. Bu sayede, çalışanlar katkı payı ödemek için herhangi ek bir işlem yapmak zorunda kalmayacaklar