Arama Motorları Özelinde Unutulma Hakkı 19 Mayıs 2025

Unutulma hakkı, KVKK kapsamında dolaylı olarak düzenlenen bir hak olarak, arama motorları üzerinden kişilerin ad ve soyadı ile yapılan aramalarda çıkan sonuçların indekslenmesinin engellenmesini hedefler. Kişisel Verileri Koruma Kurulu ("Kurul"), 23/06/2020 tarihli ve 2020/481 sayılı Kararı ile arama motorları özelinde unutulma hakkına dair bazı usul ve esasları belirlemiştir. Bu karar, başvuruların Anayasa'nın 20. maddesi ve KVKK'nın ilgili maddeleri ile Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik'in 8. maddesi çerçevesinde değerlendirilmesini öngörmektedir.

Arama motorları, ad ve soyadı ile yapılan aramalarda kişinin kendisiyle bağlantılı sonuçlara ulaşılmamasını isteme hakkı kapsamında, indeksten çıkarılma taleplerini dikkate almak zorundadır. Kurul, arama motorlarının veri işleme faaliyetleri nedeniyle "veri sorumlusu" olarak kabul edileceğini ve kişisel veri işleme faaliyeti yürüttüklerini belirtmiştir.

İlgili kişiler, arama sonuçlarının indeksten çıkarılması taleplerini öncelikle arama motorlarına iletmelidir. Bu talepler reddedilir veya yanıtsız kalırsa, Kurul'a şikâyette bulunulabilir. Başvuruların şekli ve gerekli belgeler arama motorları tarafından belirlenir.

Kurul, başvuruları değerlendirirken kişilerin temel hak ve özgürlükleri ile kamunun bilgi edinme menfaatleri arasında denge testi yapar. Bu test, her somut olaya göre değişebilir ve ek kriterler göz önünde bulundurulabilir.

Son olarak, ilgili kişiler doğrudan yargı yoluna da başvurabilir. Karar, arama motoru işletici şirketlere bildirilmiş ve vatandaşların unutulma hakkını internet üzerinden kullanabilmesi için gerekli iletişim kanallarının sağlanması istenmiştir.

Unutulma Hakkının Uygulanmasında Kriterler

Unutulma hakkının uygulanmasında dikkate alınan temel kriterler şunlardır:

1. İlgili kişinin kamusal yaşamda önemli bir rol oynaması
2. Arama sonuçlarının öznesinin çocuk olup olmadığı
3. Bilginin doğruluğu ve
4. Bilginin güncelliği
5. Bilginin kişi hakkında hakaret, onur kırıcı veya iftira niteliği taşıyıp taşımadığı
6. Bilginin kişinin çalışma hayatı ile ilgisi
7. Arama sonuçlarında yer alan bilgi özel nitelikli kişisel veri niteliği taşıyıp taşımadığı
8. Bilginin kişi açısından önyargıya neden olup olmadığı
9. Bilginin kişi açısından risk oluşturup oluşturmadığı
10. Bilginin kişi tarafından yayınlanma durumu
11. Bilginin işlenmesinde yasal bir zorunluluğun olup olmaması
12. Bilginin ceza gerektiren bir suçla ilgili olması
13. Gazetecilik faaliyeti kapsamında olup olmaması

Unutulma Hakkının Kullanılması

Unutulma hakkını kullanmak ve isim ve soyisim bilgilerini içeren arama sonuçlarının indeksten çıkarılmasını talep etmek isteyen ilgili kişilerin, KVKK'nın 13. ve 14. maddelerinde belirlenen prosedürü takip etmesi gerekir. Bu prosedüre göre ilk önce veri sorumlusuna başvurulması zorunlu olup, ancak bundan sonuç alınamadığı durumlarda Kurul'a şikâyette bulunma hakkı doğar. İlk aşamada ilgili kişinin muhatabı olacak veri sorumlusu, arama motoru işleten veya ilgili içeriği barındıran platform olabilir. Başvuru, yazılı olarak veya Kurul'un belirlediği diğer yöntemlerle yapılır. Başvuruda ilgili kişinin adı, soyadı, iletişim bilgileri ve kaldırılmasını istediği içeriklerin URL adresleri gibi bilgiler net bir şekilde yer almalıdır.

Veri sorumlusu başvuru hakkında en kısa sürede ve en geç otuz (30) gün içinde karar verir. Başvuruyu incelemek için kural olarak ilgili kişiden ücret talep edemez; ancak ilave bir maliyet söz konusu ise ücret talep edebilir. Başvuruyu kabul ederse, ilgili içeriği indekslerden veya platformdan kaldırır. Ancak talebin reddedilmesi, yetersiz bir yanıt verilmesi veya otuz (30) gün içinde yanıt alınamaması halinde ilgili kişi, KVKK'nın 14. maddesi uyarınca Kurul'a  şikâyette bulunabilir. Şikâyet, veri sorumlusunun cevabının öğrenildiği tarihten itibaren otuz (30) gün ve her durumda başvuru tarihinden itibaren altmış (60) gün içinde yapılmalıdır.

Kurul, başvuruyu inceleyerek ilgili içeriklerin kaldırılıp kaldırılmayacağına karar verir. Karar, veri sorumlusuna tebliğ edilerek uygulanması istenir. Şikâyet sonucunda Kurul, ilgili içeriğin silinmesine, indekslenmesinin engellenmesine veya şikâyetin reddine karar verebilir. Kurul'un kararı sonrasında ilgili kişi, Kurul'un kararına karşı idari yargıya başvurma hakkına da sahiptir. Başvuru sürecinin etkin bir şekilde yürütülmesi, taleplerin net ve belgeli bir şekilde sunulmasıyla mümkün olur.

Sonuç ve Değerlendirme

Unutulma Hakkı, bireylerin dijital dünyada mahremiyetlerini koruyarak geçmişteki olumsuz deneyimlerden bağımsız bir şekilde özgürce yaşamalarını sağlamak için önemli bir hak olarak öne çıkmakta ve dijital mahremiyetin korunmasında önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
 

Hem uluslararası hukukta hem de Türkiye'de, kişisel verilerin korunması ve bireylerin itibarlarının zedelenmesini engellemek adına bu hak yasal güvence altına alınmış unutulma hakkının uygulanmasında belirli kriterlerin göz önünde bulundurulması ve bireylerin başvurularını mevzuata ve güncel Kurul kararlarına uygun şekilde yapabilmeleri ve yasal haklarını etkin bir şekilde kullanabilmeleri için önem arz etmektedir.